Web 2.0 nedir?

Web 2.0 nedir? Web 2.0’ın tarihi

Web 2.0 iletişim, bilgi alışverişi, ticaretin karşılıklı etkileşim içinde yapıldığı yeni nesil web dönemine denir. İkinci ve yeni nesil web çağının adıdır. Web 1.0 da iletişim bilgi paylaşımı tek taraflıydı. Web sitelerine eklenen bilgiler senelerce güncellenmezdi. Kimse ekleme, çıkarma, alışveriş, yorum yapamazdı. Bu insanın ihtiyaçlarına cevap vermediği gibi paylaşım doğasına aykırı bir durumdu. Gelişen teknoloji, bilgi ve ihtiyaçlar internet kullanan tüm kullanıcıların aktif üretime, tüketime ve etkileşime katıldığı Web 2.0’ı ortaya çıkardı. Web 2.0 da internet sitelerine, sosyal medya sitelerine eklenen ürün, yazı, resim, video binlerce içerik milyonlarca insanla etkileşime girebiliyor, geliştirilip ekleme çıkarma yapılabiliyor.

Web 2.0 kelimesi ilk kez ne zaman ortaya çıktı?

Web 2.0’da  ile ortaya çıkmıştır. Web “2.0” terimi tüm yazılım, web servisleri ve teknolojilerin artan sürümleri etiketlemesi ve yazılım programlarının yeni sürümlerinin artan sürüm numarası ile birlikte ortaya çıkmıştır. Web 2.0 kelimesi bilindiği kadarıyla O’Reilly Media tarafından ilk kez 2004 yılında kullanılmıştır. Web 2.0 bir akımdır. Bu akıma geçiş Web ile birlikte ekosistemde yer alan donanım, yazılım, tasarım tüm paydaşlarla birlikte olmuştur. Tim O’reilly ve John Battelle İlk Web 2.0 konferansında Web 2.0’ın kural ve ilkelerini şu şekilde sıraladılar;

• Bir platform (ortam) olarak İnternet.
• Verilerin üstün gücü.
• Katılım mimarisi ile ağ etkileri.
• Açık kaynak gelişimi.
• İçeriğin ve servis sendikasının hafif yük getiren işletme modelleri.
• Programların benimsenme döneminin sonları.
• Tek bir aletin üstündeki yazılımlar.
• İlk benimsenenler tarafından kolayca alınabilmesi.

Web 2.0 görüldüğü gibi İnterneti ve Web’i 1.0 daki mono yani tek taraflı iletişimden çıkartıp açık kaynak olarak bütün kullanıcıların kullanabileceği bir yapıya geçirmiştir. Web Teknolojileri Sınıflandırması – Wikipedia

Web 2.0’ın Özellikleri

1. İnternet bazlı programlar ve masaüstleri,
2. Sunucu programları, RIA Teknikleri (Zengin İnternet Uygulamaları ; AJAX, Adobe Flash, Adobe Flex veya Silverlight bazlı olabilir)
3. CSS XHTML (ve Mikroformatların kullanımı)
4. Temiz ve manalı URLler. Folksonomilerin,Taksonomilerin detaylı kullanımı.
5. Kullanıcı programları, Sunucu programları,
6. Forumlar, Bloglar Mashup REST ve XML gibi internet hizmeti APIler, FOAF, XFN, RSS, RDF, Atom, Viki yazılımının tamamen ya da bir bölümde kullanımı.

Web 2.0 ile ilgili kavramlar

• Aramalar: Arama motorlarında aranan ve elde edilen paylaşılan ve etkileşime giren bilgiler.
• Linkler: Harici veya dahili web sitelerine verilen bağlantılar
• Yazarlık, Kullanıcı deneyimi ve Kitlelerin Katılımı: Wikipedia, bloglar, forumlar vb. kullanıcının aktif olarak katıldığı servislerin ortaya çıkması. Yazarlık ile İçerik üretme, üretilen içeriği geliştirip güncelleme, her içerik yazarının içeriğinde birçok yazarın ortak çalışması, içeriğin, bilginin, çalışmaların gelişmesi, genişlemesi, düzeltilebilmesi, yeniden yapılabilmesi, düzenleyebimesi, bilimsel gelişmelere katkısı, yorum yapılabilmesi, kendi bakış açılarını katabilmeleri, etkileşimi ve paylaşımı.
• Etiketler: folksonomiler ve taxonomiler dediğimiz etiketler ile tüm içeriğin sınıflara, kategorilere, konulara ayrılıp etiketlenip istenildiği zaman kolayca aranarak bulunabilmesini sağlayan taglama sistemi.
• Software as a Services – Uzantılar: Web 2.0 siteleri, tıpkı Web’in kendisi gibi yazılım veya web uygulamalarına otomatik kullanım izni vermek için API’ler geliştirdi. En popülerleri; Google, Microsoft, Adobe Reader, Adobe Flash, Microsoft Silverlight, ActiveX, Oracle Java, QuickTime vb.

RSS Kaynakları

• Blog rssleri
• Haber siteleri rssleri
• Podcastler
• Forumlar
• Soru-Cevap siteleri
• Anket siteleri
• Quiz siteleri
• Sosyal imleme siteleri rssleri
• Sosyal medya rssleri
• Wiki rssleri
• Oylama siteleri rssleri
• İnceleme siteleri rssleri

Türkiye’de Web 2.0

Türkiye’de Web 1.0 ile başlayıp Web 2.0’a geçen Eksi Sozluk, Sahibinden, Mynet, Yemeksepeti, GittiGidiyor, Pilli Network, Yonja, Blogcu, Bildirgec, Nokta Medya, Cember.net, Paymag ve Webrazzi sayılabilir.

Web 2.0’ın Gelişimi

İnternet programları ve masaüstü programlar, uygulamalar

• AJAX‘ın zengin kullanıcı tecrübesi İnternet sitelerinin kişisel bilgisayarlarda yazım, işlem, sunumunu WYSIWYG ve viki sitelerinin birçok özelliğini bilgisayarla yapmalarını sağlamıştır. Hâlen diğer siteler proje yönetimi özelliklerini de kullanmaktadır.
• Java bir sitenin video sunumu yapmasını sağlamış bununla ilgili en tanınmış sitelerden biri olan Writely’i de (şimdiki adı Google Drive eski adı Google Docs & Spreadsheets) satın almıştır.
• 0pp teknolojisi Birçok tarayıcı bazlı işletim sistemleri ya da çevirim içi masaüstlerin oluşmasına olanak sağlamıştır.
• İnternet tabanlı programlar, temelde masaüstü programı olarak çalışıyor ancak tam olarak işletim sistemi gibi çalışmıyordu. Bu servisler kullanıcıların işletim sistemi kullanır gibi kişisel bilgisayar ortamı kullanmasına yardımcı oldu.
• İnternet’in 1997 ile 2001 arasında şişmesi döneminde ortaya çıkan İnternet tabanlı programlar bir süre sonra yok olmuştur, böylelikle önemli olan birçok kullanıcıya ulaşma görevini yitirmişlerdir. 2005’te WebEx, bu sitelerden Intranets.com’u satın almış, ödediği meblağ da altı yıl içerisinde toplam aldığı yatırıma yakındır.

RIA 

Bir süre sonra kullanıcıların tarayıcılarla yaşadığı tecrübeler Ajax, Adobe Flash, JavaFX, Adobe Flex, Silverlight ve OpenLaszlo gibi RIA teknikleri ile gelişti. Bu teknolojiler bir sitenin içeriğini kullanıcılardan aldığı talep doğrultusunda anında diğer siteye taşıyabilmekteydi.

Sunucu programları

Web 2.0 RIA işlemleri İnternet sunucularının mimarisi üzerine kurulu olup birlikte kullanılan programlar. Dinamik içerik yönetimi, sunumu ve gönderme daha farklıdır, ancak internet hizmetleri daha çok veritabanı ve işletim desteğine bağlıdır, ve intranetin işleyişine oldukça benzer.

Kullanıcı programları

Web 2.0’nin tüm özellikleri kullanıcılara sunucuların veritabanındaki dosyalar üzerinde çalışmasına izin vermiştir. Bu bazen HTML sayfasında da olabilir, Javascript ile de olabilir, Java ya da Flash ile de olabilir. Bu metotlarla ilk çıktığı dönemde kullanıcıların sunucuları yükleme süresi beklemeleri azalmıştır. Ancak ilerleyen dönemde bu da değişmiştir.

RSS

Web 2.0’nın gelişimindeki ilk ve en önemli adım sitenin içeriğinin gönderilebilmesidir. Standartlaşmış protokollerin dışında son kullanıcılar, sitenin dosyalarının diğer işlevlerine yardımcı olabilir. Sitenin başka bir siteye, tarayıcı eklentisi veyahut da masaüstü programıyla bağı oluşabilir. Bu protokoller RSS lerin gönderimine izin vermiş, RDF , Atom da XML‘e yaramıştır. FOAF ve XFN gibi özellikli protokollerde sitelerin özelliklerini çoğaltır ve son kullanıcıların site bazlı uğraşmasına izin verir.

İnternet protokolleri

İnternet iletişim protokolleri Web 2.0 nin iç sistemi için anahtar görev taşırlar. Büyük protokoller REST ve SOAP‘u da içinde bulundurur.

• REST: (Representational State Transfer) sunucudaki dosyaların HTTP kullanarak GET, POST, PUT ve DELETE komutlarını gerçekleştirmesini sağlar.
• SOAP: ise XML mesajlarının POST komutunu kullanabilmesini ve sunuculardan gelen taleplerin kompleks ama tanımlanmış bir şekilde sunucuyu takip etmesini sağlar.
• Gelişmiş API arayüzleri ve diğer yöntemler internet protokollerini geliştirmiştir. API servise ulaşımı tanımlar. Çoğu zaman sunucular kendilerine ait API’leri kullanırlar, ama standart internet hizmeti sağlayan API’ler (misal olarak bloglar) de kullanılmaktadır. İnternet hizmetleriyle de iletişim genelde herhangi bir XML formatında gerçekleşmektedir.